ΤΑ ΑΟΡΑΤΑ ΔΙΑ ΤΩΝ ΟΡΑΤΩΝ

+Αρχιμ. Δανιήλ Γούβαλη

    Τα ζώα που κατατρώγονται ευκολώτερα, γεννούν πιο πολλά τέκνα. Έτσι οι λαγοί είναι πολύτοκοι... Κατ' αυτόν τον τρόπο δεν εξαφανίζεται το είδος τους, που απειλείται από τα σαρκοβόρα. Αντίθετα τα σαρκο­βόρα ζώα είναι ολιγότοκα. Η λέαινα λ.χ. γέννα ένα μόνον... Έτσι τίποτε το απρονόητο δεν υπάρχει μέσα στα όντα —ουδέν απρονόητον εν τοις ούσι — και τίποτε δεν στερείται την ανάλογη φροντίδα.

»Εάν πάλι παρατηρήσης καλά τα μέλη των ζώων, θα διαπίστωσης ότι ο Κτίστης ούτε κατεσκεύασε κάποιο μέλος περιττό ούτε λησμόνησε να δημιουργήση κάποιο απαραίτητο.

»Στα σαρκοβόρα ζώα έβαλε αιχμηρά δόντια, διότι τέτοια τους χρειάζονται για το είδος της τροφής τους...

»Ο λαιμός της καμήλας είναι μακρύς, για να εξισώ­νεται με τα υψηλά πόδια και για να φθάνη το χόρτο με το οποίο ζη. Ο λαιμός όμως της αρκούδας είναι κον­τός και βυθισμένος μέσα στους ώμους, όπως επίσης και ο λαιμός τού λιονταριού και της τίγρης και των άλλων ζώων αυτής της κατηγορίας, διότι αυτά δεν τρέφονται από την χλόη ούτε χρειάζεται να σκύβουν στην γη, αφού σαν σαρκοβόρα αρκούνται στην σύλληψι ζώων.

»Τι χρειάζεται η προβοσκίδα στον ελέφαντα; Χρειάζεται. Σ' αυτό το ζώο που είναι μεγάλο, το μεγαλύτερο άπ’ όλα τα χερσαία... αν υπήρχε μεγάλος λαιμός και ανάλογος με τα πόδια, θα ήταν δυσκολομεταχείριστος, και με το υπερβολικό του βάρος θα κρεμόταν συνεχώς προς τα κάτω. Τώρα όμως το κεφάλι ενώνεται με την ράχι με λίγους σπόνδυλους τού αυχένος, ενώ η προβοσκίδα που παίζει ρόλο λαιμού φέρνει στο στόμα την τροφή και αντλεί το νερό. Επίσης τα πόδια του είναι χωρίς αρθρώ­σεις, μονοκόμματα σαν κολώνες, ώστε να υποβαστάζουν το βάρος, διότι αν είχε ασθενικά και ευλύγιστα πόδια, όταν γονάτιζε και όταν σηκωνόταν, θα τού έβγαιναν συνε­χώς οι αρθρώσεις, μη μπορώντας να αντέξουν τόσο βά­ρος...

»Έτσι αληθεύει ο λόγος, ότι τίποτε περιττό και τί­ποτε ελλιπές δεν μπορείς να βρής μέσα στα δημιουργή­ματα «ουδέν περιττόν ουδέ ελλείπον εν τοις κτισθείσι δυνατόν ευρεθήναι».

Τα λόγια αυτά ανήκουν στον Μ. Βασίλειο, ο οποίος σαν Αρχιεπίσκοπος Καισαρείας, πιθανόν κατά το έτος 370 μ.Χ., την περίοδο της Μ. Τεσσαρακοστής, εξεφώνησε τους περίφημους εννέα λόγους «Εις την εξαήμερον». Το προηγούμενο απόσπασμα είναι από τον τελευταίο λόγο, τον ένατο. Οι ομιλίες αυτές είχαν σαν στόχο να παρουσιάσουν την σοφία τού Θεού μέσω των δημιουρ­γημάτων. Επίσης και την αγάπη και την πρόνοιά του προς τα κτίσματα. Επιδίωξις τού ομιλητού ήταν να μάθουν οι Χριστιανοί να παρατηρούν προσεκτικά την δημιουργία και μέσω αυτής να ατενίζουν την σοφία, το κάλλος και την δόξα τού Δημιουργού.

Αυτόν ακριβώς τον στόχο έχει και το παρόν βιβλίο.

Ο Απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστο­λή του παρουσιάζει υψηλά θεολογικά νοήματα. Εκεί συναντούμε και τον επόμενο λόγο: «Τα αόρατα αυτού (τού Θεού) από κτίσεως κόσμου τοις ποιήμασι νοούμενα καθοράται η τε αΐδιος αυτού δύναμις και θειότης». Με άλλα λόγια τονίζει τα εξής: «Την δύναμι τού Θεού, τις διάφορες θεϊκές του ιδιότητες δεν μπορεί να τα αντικρύση κανείς. Αλλά από τότε που εκτίσθη ο κόσμος, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Δια μέσου της ορατής δημιουργίας μπορεί κανείς να ιδή και να αισθανθή το αόρατο μεγαλείο τού Δημιουργού». Το ρήμα «καθοράται» θέλει να μας πη ότι μπορούμε να ιδούμε πολύ καλά, πολύ καθαρά το θείο μεγαλείο και την «αΐδιον δύναμιν». «Αΐδιος» σημαίνει αιώνιος. Παρ’ όλο που τα κτίσματα είναι φθαρτά και προσωρινά, πάνω τους αντιφεγγίζει η αιώνια δύναμις και μεγαλωσύνη τού Κτίστου.

Δηλαδή είναι δυνατό να θεολογή κάποιος χωρίς να ζαλίζεται μελετώντας βαθυστόχαστα θεολογικά συγγράμ­ματα. Αρκεί με απλό και καθαρό βλέμμα να παρατηρή τα χόρτα, τα λουλούδια, τα πουλιά, τα ψάρια, τα ζώα, τον άνθρωπο, τα δάση, τους ουρανούς. Απλή και αδάπανη θεολογική μέθοδος. Ένα ταπεινό άνθος, ένα μικρό έντομο, ένα ήσυχο λειβάδι, μία γαλήνια ακρογιαλιά... ισοδυναμούν με σπουδαία θεολογικά κείμενα.

Όλα αυτά τα ορατά, σύμφωνα με την φράσι τού Απο­στόλου, θα τού ομιλούν για κάποια αόρατα. Ποια αόρα­τα; Τα αόρατα τού Θεού. Για την δύναμι τού Θεού, για την πρόνοια, για την πατρική στοργή, για την αγάπη.

Σύγχρονος ευσεβής συγγραφεύς αναφέρει κάπου πως σ' ένα του μυστικό εναγκαλισμό με την φύσι έβλεπε «ένα άλλο βάθος στο βάθος της και μιαν άλλη ομορφιά, άρρητη και ανέκφραστη αυτή, πίσω από την ομορφιά ετούτη την αισθητή και κτιστή και περατή».

Έτσι έχουν τα πράγματα. Η σκορπισμένη στα πλά­σματα σοφία δακτυλοδεικτεί την άπειρη Σοφία. Οι φυ­σικές ομορφιές σπρώχνουν τον νου μας στο υπέρτατο Κάλλος. Το μεγαλείο που φαίνεται μας δείχνει κάποια αόρατη Μεγαλοπρέπεια — «εξομολόγησιν και μεγαλοπρέπειαν ενεδύσω». «Εκ μεγέθους και καλλονής κτισμάτων αναλόγως ο γενεσιουργός θεωρείται» (Σοφ. Σολομώντος).

Πόσο επιτυχημένα το διατύπωσε ένας σοφός! «Και εάν δεν άπλωνες, ω πανυπερτέλεια Αγαθότητα, επάνω από το κεφάλι μας τους κόσμους των ήλιων σου και των γαλαξιών σου, εάν δεν μιλούσες από την κορυφή του Σινά εν μέσω αστραπών και βροντών, εάν δεν μου απο­καλυπτόσουν με το άγιο Ευαγγέλιό σου... θα αρκούσε ένα άνθος, για να με πείση απόλυτα για το άπειρο και ασύλ­ληπτο μεγαλείο σου».

Έρχονται στιγμές που τα θαυμάσια της δημιουργίας δονούν ισχυρά και συγκλονίζουν τον εσωτερικό μας κό­σμο. Και έχουν την δύναμι να δώσουν στο πνεύμα μας φτερά και να μας μεταβάλλουν σε λειτουργικά πνεύματα, σε «υμνωδούς της θείας δόξης». Να μας κάνουν να ξε­σπούμε σε ένθεες αναφωνήσεις και δοξολογίες σαν εκεί­νες τού αρχαίου ψάλτου τού Ισραήλ:

«Αινείτε τον Κύριον...

τα όρη και πάντες οι βουνοί,

ξύλα καρποφόρα και πάσαι κέδροι·

τα θηρία και πάντα τα κτήνη,

ερπετά και πετεινά πτερωτά...

Η εξομολόγησις αυτού επί γης και ουρανού».

ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: «ΤΑ ΘΑΥΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ» ΕΚΔΟΣΗ Β’ –ΑΘΗΝΑ 1990